Navigeren door de jungle van informatie tijdens de COVID-19 pandemie

Vorige week hield het door Europa gefinancierde RETHINK-project hun laatste beleidsevenement getiteld "Connections, Conversations and Science Communication – The future of public trust in times of uncertainty". Er is geen beter moment om stil te staan ​​bij de inzichten van RETHINK voor de praktijk van wetenschapscommunicatie, nu dit project na 3 jaar actieonderzoek ten einde loopt. Met hun actie-gerichte onderzoek wilde dit project de praktijk van wetenschapscommunicatie bestuderen en tegelijkertijd de praktijk transformeren. We gingen in gesprek met Tessa Roedema, promovendus bij het RETHINK-project, over haar onderzoek naar wetenschapscommunicatie en de manier waarop we publieke discussies over wetenschap voeren. Waar ging het RETHINK-project over? Het RETHINK-project is gestart vanuit twee observaties op het gebied van wetenschapscommunicatie. Ten eerste dat we leven in een steeds meer gedigitaliseerde samenleving. Online is een overvloed aan wetenschappelijke informatie te vinden, delen en te zelf te creëren. Denk aan vloggers of influencers die delen hoe zij klimaatneutraal proberen te leven, of blogs over gezond eten. Ten tweede dat de laatste jaren duidelijk is geworden dat de wetenschap niet altijd één eenduidig ​​antwoord geeft op complexe maatschappelijke problemen, zoals gezondheid, klimaatverandering, of hoe te leven tijdens een pandemie. Digitalisering, de opkomst van sociale media, en het feit dat wetenschap niet altijd een eenduidig antwoord kan geven, heeft consequenties voor de manier waarop we praten over wetenschap. Wetenschappelijke feiten zijn gepolitiseerd en mensen zijn gepolariseerd rond wetenschappelijke onderwerpen. Werken gezichtsmaskers wel, of niet? In welke situaties? Zijn de maatregelen van de overheid passend of onevenredig zwaar? Onze publieke discussies over wetenschap zijn verhard. Wetenschappers konden deze vragen niet altijd eenduidig ​​beantwoorden – en soms waren wetenschappers het zelfs niet eens over de wetenschappelijke feiten zelf. Tijdens de pandemie werden feiten, waarden, ethiek, politiek en emoties gemengd. Het zorgde ervoor dat veel mensen zich onzeker voelden over wat en wie ze moesten vertrouwen, of hoe ze de nieuwste wetenschappelijke ontdekkingen en anti-pandemische maatregelen in hun dagelijks leven moesten implementeren. In het RETHINK-project stonden deze dynamieken centraal. We onderzochten hoe mensen wetenschap begrijpen in deze onzekere tijden. Vervolgens hebben we onderzocht hoe wetenschapscommunicatoren het best open en constructieve publieke discussies over wetenschap kunnen faciliteren, wanneer de wetenschap publiekelijk bekritiseerd wordt. Met ons onderzoek probeerden we wetenschapscommunicatoren te helpen met uitdagingen in hun vakgebied, zoals hoe om te gaan met wetenschappelijk scepticisme, afnemend vertrouwen, verhoogde sensationele waarde van wetenschappelijk nieuws en de opkomst van desinformatie online. Ons doel met dit project was om een ​​transformatie teweeg te brengen in de praktijk van wetenschapscommunicatie. Hoe heb je dit onderzocht? In de loop van 3 jaar heeft het RETHINK-project de zogenaamde "Rethinkerspaces" tot stand gebracht in 7 landen in Europa: Italië, Polen, Portugal, Nederland, Servië, Zweden en het Verenigd Koninkrijk. De Rethinkerspaces bestonden uit stakeholders die relevant zijn op het gebied van wetenschapscommunicatietheorie en praktijk, zoals beleidsmakers, wetenschappers, wetenschapscentra en wetenschapsmusea, en wetenschapscommunicatiebeoefenaars, waaronder freelance journalisten en communicatieadviseurs bij onderzoeksinstituten. In de Rethinkerspaces bespraken we verschillende uitdagingen op het gebied van wetenschapscommunicatie en zochten we naar mogelijke oplossingen om deze uitdagingen te verminderen. Daarnaast vroegen we of de wetenschapscommunicatoren uit de Rethinkerspaces in hun dagelijkse praktijk wilden experimenteren. Door wetenschappers en mensen uit de praktijk samen te brengen, waren we in staat om uitdagingen en oplossingen op een brug te slaan tussen het theoretische niveau de praktijk. We wilden niet alleen de uitdagingen in het huidige landschap van wetenschapscommunicatie onderzoeken als neutrale waarnemers, maar we probeerden onze ideeën en onderzoek in de praktijk te brengen, met de hulp van wetenschapscommunicatoren verspreid over Europa. Omgekeerd zijn de inzichten van praktijkmensen die in hun dagelijkse werk met ideeën hebben geëxperimenteerd, zeer belangrijke input geweest voor vervolgbijeenkomsten in de Rethinkerspaces, evenals voor het onderzoek dat in het RETHINK-project is gedaan. En wat waren die inzichten? We zien dat veel mensen die zich bezighouden met de publieke discussie over wetenschap, en vooral wetenschappers en politici, mensen zekerheid proberen te bieden in deze onzekere tijden. Ze komen online wetenschapssceptici tegen, of ze zien dat mensen wetenschappelijke informatie negeren. Hun bijna automatische reactie is om 'het nog een keer uit te leggen'. Denk hierbij aan uitleggen hoe mensen moeten reageren op de waarde van wetenschappelijke informatie, hoe mensen moeten handelen of welke metingen in bepaalde situaties gerechtvaardigd zijn, door met nog meer wetenschappelijke informatie en feiten te strooien. Dit is problematisch, want het veronderstelt dat misverstanden of meningsverschillen over wetenschappelijke feiten komen doordat ‘de ander’ onwetend is of niet over de juiste kennis beschikt. Een groot deel van mijn promotieonderzoek is gericht op de manier waarop mensen betekenis geven aan wetenschap. We noemen dit, bij een gebrek aan een goede Nederlandse vertaling, sense-making. Hierin zagen we dat meer informatie de complexiteit van de pandemie niet wegneemt. Maar, mensen moeten nog steeds proberen om sense te maken van de situatie: ze proberen erachter te komen hoe ze de (wetenschappelijke) informatie moeten interpreteren, wat de betekenis van de informatie is in hun dagelijks leven. Mensen doen dit met behulp van hun persoonlijke situatie, hun reeds bestaande waarden en overtuigingen, en hun sociale context. Ze kijken wat andere mensen doen en vergelijken dit met hun eigen perspectief of situatie. Tijdens interviews met burgers door heel Europa, zagen we dat burgers slechts zelden refereren aan de output van wetenschapscommunicatie. Dit is een ontnuchterend inzicht voor wetenschapscommunicatoren. Bovendien gaven wetenschapscommunicatoren aan dat ze weinig inzicht hebben in wie hun publiek is, en vonden ze het daarom moeilijk om hun output af te stemmen op deze persoonlijke en contextuele factoren. Zo zijn mensen, zeker in een online setting, niet meer dan een profielfoto; ze blijven anoniem en hun waarden en wereldbeelden blijven vaak onbekend. Om toch aan te sluiten bij je publiek, en om mensen te helpen door de jungle van (ambigue en vaak conflicterende) wetenschappelijke informatie te navigeren, denken we dat het belangrijk is voor wetenschapscommunicatoren om een reflectieve praktijk te ontwikkelen. Wat is dat precies, een reflectieve praktijk voor wetenschapscommunicatoren? En waarom is dat nodig? Een reflectieve wetenschapscommunicator onderzoekt kritisch welke veronderstellingen ze hebben of assumpties ze maken over hun publiek. Daarnaast zijn reflectieve beoefenaars zich bewust van hoe hun eigen perspectief op wetenschap, hun waarden en wereldbeelden, van invloed zijn op hoe zij over wetenschap communiceren met het publiek. Dit is een belangrijke stap in het afstemmen van de wetenschapscommunicatiepraktijk op wat burgers nodig hebben om sense te maken van de huidige, onzekere en complexe dynamieken in het publieke gesprek over wetenschap. Het kan wetenschapscommunicatoren helpen om hun praktijk te verschuiven van 'de feiten nog een keer uitleggen', naar de vaak legitieme zorgen die burgers hebben, of de misschien kritische vragen die ze hebben over hoe de wetenschappelijke kennis van waarde is in het dagelijkse leven. Tot slot helpt het reflecteren op je eigen perspectief linkt aan hoe je communiceert over wetenschap de wetenschapscommunicatoren ook te ontrafelen waarom hun output soms niet het beoogde effect heeft in hun publiek. We vroegen leden van Rethinkerspace om hun eigen reflectieve praktijk te ontwikkelen, door hun ervaringen bij te houden in een reflectiedagboek. Een voorbeeld van een reflectieve praktijk, was bijvoorbeeld hoe veel wetenschapscommunicatoren
benoemden hoe ze Covid-19-vaccinsceptici wilden overtuigen om zich te laten vaccineren. Ze ontdekten dat ze zich vaak onderdeel van de wetenschappelijke gemeenschap voelen, en daardoor geneigd zijn om de wetenschap te verdedigen wanneer deze publiekelijk in twijfel getrokken wordt. Door te reflecteren op hun perspectief en daaraan gerelateerde activiteiten, kwamen veel communicatoren erachter dat ze geloven dat meer wetenschappelijke zekerheid over vaccins mensen het vertrouwen geeft dat vaccins veilig zijn. Onze Rethinkerspace leden gingen vervolgens aan de slag met het kritisch onderzoeken of deze assumptie over hun publiek ook klopt. Zo vroegen ze bijvoorbeeld om feedback op hoe ze wetenschappelijke informatie over vaccins in hun podcast hadden weergegeven aan hun luisteraars. Zo ontdekten ze dat vaccinsceptici zeer goed geïnformeerd zijn, maar beslissingen nemen op basis van emoties en zorgen. Sceptici voelden zich vaak in het nauw gedreven, en werden bij elke interactie bevestigd in hun overtuiging dat hun zorgen onwettig waren. De communicatoren experimenteerden op basis van deze inzichten met een nieuwe praktijk: in plaats van meer informatie geven - die hun luisteraars eigenlijk alleen meer angstig maakte – kwamen ze erachter dat het beter was om eerst deze legitieme zorgen te adresseren. Heb je tips (voor het grote publiek en voor wetenschappers) bij het lezen of oefenen van wetenschapscommunicatie? Probeer mensen die een andere kijk op wetenschappelijke feiten hebben niet direct te negeren. Probeer je oordeel uit te stellen en wees nieuwsgierig naar wat er onder de meningen van ‘de ander’ schuilgaat. En reflecteer op hoe je eigen kijk op wetenschap de manier beïnvloedt waarop je anderen over dat onderwerp aanspreekt. Het helpt om expliciet te maken dat verschillende mensen verschillende zorgen, waarden, of persoonlijke situaties relateren aan wetenschappelijke informatie. Het helpt bij het verschuiven van discussies over wetenschap, die vaak gaan over het betwisten van elkaars feiten, naar wat die wetenschappelijke informatie betekent in het dagelijks leven van mensen. Ik kan dit iedereen aanbevelen die het over wetenschap heeft. Of je nu een wetenschapper bent die wil schrijven over de laatste wetenschappelijke ontdekkingen, een wetenschapscommunicator die wetenschapssceptici wil overtuigen dat klimaatverandering echt plaatsvindt, of een burger die zich overweldigd voelt door alle wetenschappelijke informatie waarmee ze dagelijks worden geconfronteerd. Door wetenschap te bespreken die uitgaat van verschillende persoonlijke situaties, sociale contexten, waarden, wereldbeelden en perspectieven, voelen alle stemmen zich betrokken en legitiem. Waar kunnen we meer over uw onderzoek vinden? Je kunt me volgen op Twitter (@TessaRoedema) en ik vind het leuk om met je in contact te komen op LinkedIn (https://www.linkedin.com/in/tessaroedema/). Mijn onderzoeksoutput is hier te vinden: https://research.vu.nl/en/persons/tessa-roedema. Onderzoeksgerelateerde vragen kunnen worden gestuurd naar t.f.l.roedema@vu.nl. Je kunt ook het RETHINK-project volgen. Op onze website vindt u bronnen voor communicerende wetenschappers en professionele wetenschapscommunicatoren (https://www.rethinkscicomm.eu). Wat is je favoriete bier/drankje? Ik hou van een pint scientonics vermengd met citroen en een subtiele hint van openbare discussies in de zomer.